نگهداری کلنی زنبور عسل با دو ملکه

هر کلنی عادی معمولا مشتمل بر یک ملکه, معدودی نر و تعداد زیادی زنبورهای کارگر است. اما داشتن کلنی هایی با دو ملکه مادر و دختر که به طور هماهنگ با هم فعالیت کنند, غیر معمول نیست. با توجه به اینکه دو ملکه از یک ملکه بیشتر تخم می گذارند, هدف اینست که کلنی پرجمعیت تری, که با جریان نوش در طبیعت هماهنگی داشته باشد تولید گردد.

خرج اولیه داشتن کلنی با دو ملکه, فقط قیمت یک ملکه اضافی است که باید در بهار خریداری شود, ولی قیمت وسایلی که برای این کار لازم است, نسبت به واحد تولید عسل بسیار کمتر است. کلنی های دارای دو ملکه همیشه عسل بیشتری تولید می کنند و گرده فراوانتری ذخیره می کنند. این روش برای سال بعد نیز مفید خواهد بود و با تعقیب گام به گام طریقه معرفی ملکه دوم, بیشتر کلنی ها به طور اتوماتیک تعویض ملکه می شوند.

برای این منظور کلنی را به دو قسمت تقسیم می کنند که یک کلنی روی کلنی دیگر قرار داشته باشد که بهتر است ملکه قدیمی در طبقه پایین باشد. دو هفته بعد از اینکه ملکه جدید مستقر شد, درپوش یا تخته حد فاصل را برمی دارند و به جای آن یک پنجره ملکه قرار می دهند. این عمل باعث می شود کارگران به راحتی از طبقه ای به طبقه ی دیگر بروند, ولی ملکه ها با هم تماس نداشته باشند.

هر قسمت از کندو باید شامل طبقه یا بدنه کامل برای پرورش نوزادان باشند و در هر قسمت باید از لحاظ جابجایی طبقات, مستقلا عمل شود و این عملیات باید براساس احتیاج صورت گیرد. قسمت ها نباید باهم عوض شوند و قسمت بالا تا آخر فصل نگهداری کلنی با دو ملکه, باید در بالا قرار داشته باشد. کلنی با دو ملکه نیز اگر به طور صحیح نگهداری نشود, مانند کلنی با یک ملکه, بچه طبیعی بیرون می کنند.

یکی از مهمترین اشکالات پرورش زنبور عسل با دو ملکه, ارتفاع کندوست. اگر بدنه کوتاه استاندارد به کار ببریم, حداقل شش طبقه برای تخمگذاری و شاید 6 تا 8 هفته, طبقه برای ذخیره عسل در این کندو لازم است, که دو مشکل ایجاد خواهد کرد. یکی این که اگر کندو روی زمین صاف و محکم مستقر نباشد, امکان دارد واژگون شود و دیگری اینکه در این ارتفاع جابجا کردن و دستکاری کندو آسان نیست.

بدنه های چهار گوش و کم عمقی که 12 قاب استاندارد را در خود جای می دهند, به وسیله بعضی زنبورداران مبتکر, برای نگهداری کلنی های دو ملکه ساخته شده است. با این نوع وسایل, پنج طبقه برای پرورش نوزادان کافی است. دو تا در قسمت پایین و سه طبقه در قسمت بالای پنجره ملکه قرار می گیرد. بدین ترتیب ارتفاع کندو نقصان پیدا می کند.

ضمن این که سازندگان وسایل زنبورداری می توانند چنین کندوهایی را تولید کنند, از آن جایی که این بدنه ها استاندارد نیستند, بسیاری از زنبورداران تمایل به کاربرد آنها ندارند زیرا به خصوص طبقه عسل اگر پر باشد, جابجا کردن آن به علت سنگینی بیشتر, مشکل تر است.

حدود 3 تا 4 هفته قبل از خاتمه جریان عسل, پنجره ملکه برداشته می شود و دو کلنی به وضع یک ملکه ای برگشت داده می شود. کارگرانی که از تخم های گذاشته شده در این تاریخ به وجود می آیند, در تولید عسل مشارکت نمی کنند زیرا سه هفته طول می کشد تا این نوزادان کامل شوند و دو هفته دیگر نیز وقت لازم دارند تا برای آوردن نوش و گرده از کندو خارج شوند. مطالعات چندین ساله نشان داده است که معمولا ملکه جوان, ملکه پیر را کشته و در کندو باقی می ماند و بدین ترتیب کلنی به طور اتوماتیک تعویض ملکه می شود.

{ مرتضی اسماعیلی }