شکرک زدن عسل و علت آن

آقای دکتر نعمت اله شهرستانی استاد دانشگاه و مولف کتاب زنبور عسل و پرورش آن می نویسد:

شکرک زدن عسل نه تنها دلیل بر بدی و تقلبی بودنش نیست, بلکه برعکس معرف آن است که عسل کاملا سالم بوده و به هیچ وجه با شکر مخلوط نشده است و این خلاف تصور غلط و رایج در ایران است که عسل شکرک زده و سفت شده را تقلبی می دانند.

پرفسور مرتضی اسماعیلی فوق دکترای حشره شناسی و ترویج و آموزش کشاورزی و استاد فقید و ممتاز دانشگاه تهران در مورد شکرک زدن عسل و علت آن چنین می نویسد :

آنچه در اصطلاح شکرک زدن می گویند و به خاطر وجود کلمه شکر در ذهن تقلبی بودن عسل را تداعی می کند, چیزی جز پدیده تبلور یا بلور شدن, کریستالیزاسیون نیست. عسل به علت درصد بالای مواد قندی که دارد در واقع یک ماده جامدی است که تحت شرایط بسیار شکننده ای به صورت مایع قرار دارد. این ماده اشباع شده قندی, ( منظور از قند, انواع قندهایی است که در علم شیمی با پسوند اوز مشخص می شود مانند گلوکز, فروکتوز و مالتوز ) باید در واقع جامد باشد, ولی به طور اتفاقی مایع است. به همین دلیل به محض اینکه شرایط مطلوب مهیا شود این تغییر فیزیکی یعنی شکرک زدن, پدیدار می گردد.

شکرک زدن عسل بستگی به ترکیبات آن, شرایط انباری داری, بسته بندی نمودن و یا ذخیره شدن آن دارد و همیشه علامت نامرغوب بودن آن نیست. بعضی از عسل ها در شان هم کریستالیزه می شوند. اکثر عسل ها پس از مدتی که در انبار, فروشگاه و منازل نگهداری شدند خود به خود شکرک زده و از حالت مایع خارج می گردند و به اصطلاح رس می کنند.

از نقطه نظر اکثر مصرف کنندگان که آگاهی کافی از خصوصیات عسل ندارند این امر مبین ناخالصی و غیر طبیعی بودن آن است. متاسفانه این موضوع به حدی تاثیر سوء در ذهن مصرف کنندگان ایجاد کرده است که از یک طرف مشکل بزرگی را برای تولیدکننده در جریان عرضه به بازار و از طرف دیگر برای مصرف کنندگان از نظر طبیعی بودن عسل مایع به وجود آورده است.

باید توجه داشت که شکرک زدن و خاصیت تبلور عسل, دلیل عدم مرغوبیت آن نیست و در بعضی از کشورهای خارجی عسل متبلور را بیشتر دوست دارند و گاهی به عسل غیر متبلور مقداری پودر قند می افزایند تا به مرور به شکل بلور در آید. ولی در کشور ما متاسفانه به علت عدم آگاهی افراد و خریداران, تبلور عسل را یک صفت نامطلوب دانسته و تمایلی برای خرید عسل متبلور ندارند و بعضی افراد به غلط عسل بلوری شده را مصنوعی یا تقلبی می دانند.

{ مرتضی علی آقایی نراقی }